انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور

"سیاره ما، سلامت ما"

هوا، آب و غذایمان را پاکیزه کنیم.

به مناسبت روز جهانی بهداشت 2022

مقدمه:

امسال در سالروز گرامیداشت روز جهانی بهداشت (7 آپریل- 18 فروردین‌ماه)، هنگامی که در بحبوحه یک بیماری همه‌گیر، یک سیاره آلوده، بیماری‌های غیرواگیر فزاینده مانند سرطان، آسم، بیماری‌های قلبی-عروقی هستیم،‌ سازمان بهداشت جهانی توجه همگان را بر لزوم انجام اقدامات فوری برای حفظ سلامت انسان‌ها و کره زمین جلب می‌کند. همچنین همگان را به جنبشی برای ایجاد جوامع با تمرکز بر رفاه از لحاظ سلامتی جسمی، روحی و امور زندگی ترغیب می‌کند. طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت سالانه بیش از 13 میلیون مرگ‌و‌میر در سراسر جهان ناشی از عوامل محیطی قابل پیشگیری است. این امر شامل بحران تغییرات آب و هوایی است که بزرگترین تهدید برای سلامتی به شمار می‌آید. شایان ذکر است بحران آب و هوا نیز یک بحران بهداشتی است که ناشی از تصمیمات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است.

چگونه بحران زیست‌محیطی می‌تواند بحران بهداشت و سلامت ایجاد کند؟

در حال حاضر بیش از 90 درصد مردم جهان صرفنظر از منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، هوای ناسالم ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی را تنفس می‌کنند. دنیایی که در حال گرم شدن است بسیار سریعتر از همیشه شاهد گسترش بیماری‌های منتقله از حشرات نظیر انواع پشه‌ها است. حوادث ناشی از تغییرات آب و هوایی شدید، تخریب زمین و کمبود آب باعث جابجایی مردم شده و بر سلامت آنها تأثیر می‌گذارد. آلودگی‌های زیست‌محیطی مانند انواع پلاستیک همه جا حتی در اعماق اقیانوس‌ها و بلندترین کوه‌ها یافت می‌شوند که متأسفانه به زنجیره غذایی ما راه پیدا کرده‌اند. از سوی دیگر صنایعی که انواع غذاها و نوشیدنی‌های بسیار فرآوری‌شده و ناسالم را تولید می‌کنند، موجی از چاقی را سبب می‌شوند، که در نهایت سرطان و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند. این در حالی است که صنایع مذکور حدود یک سوم گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند.

در حالی که همه‌گیری COVID-19 قدرت شفابخش علم را به ما نشان داد، نابرابری‌ها را نیز در جهان ما برجسته کرد. این بیماری همه‌گیر ضعف‌های موجود در همه زمینه‌های جامعه را آشکار کرده و بر ضرورت ایجاد جوامع دارای رفاه پایدار، متعهد به دستیابی به سلامت عادلانه برای زمان حال و نسل های آینده، بدون نقض محدودیت های زیست محیطی تأکید دارد. ساختار کنونی اقتصاد منجر به توزیع ناعادلانه درآمد، ثروت و قدرت شده و بسیاری از مردم هنوز در فقر و بی‌ثباتی زندگی می‌کنند. یک اقتصاد سالم رفاه اجتماعی، سلامت و رفاه انسان، برابری و پایداری زیست محیطی را سرلوحه اهداف خود قرار می‌دهد. دستیابی به این اهداف نیازمند سرمایه گذاری های بلندمدت، تخصیص بودجه‌های رفاهی، حمایت اجتماعی و استراتژی های قانونی و مالی است. شکستن این چرخه‌های تخریب برای کره زمین و سلامت انسان مستلزم انجام اقدامات قانونی، اصلاح عملکرد سازمان‌های مرتبط و حمایت و تشویق افراد برای انتخاب‌های سالم در راستای شیوه زندگی سالم است.

چگونه تغییرات آب و هوا و آلودگی هوا می‌توانند سلامت ما را تحت تأثیر قرار دهند؟

عامل زیست‌محیطی مثال چگونگی تأثیر بر سلامتی و محیط زیست

بحران آب و هوا یک بحران سلامتی است. تغییرات دما

بروز سیلاب - افزایش دما برای سلامت ما مضر است.

- تغییرات آب و هوایی و افزایش دما باعث افزایش احتمال بروز آتش‌سوزی‌ می‌شود.

- آتش سوزی می‌تواند باعث مرگ و آسیب ناشی از خفگی شود.

- آتش سوزی می‌تواند باعث تأثیرات سوء تروما (حادثه) بر سلامت روانی شود.

- مواجهه با دمای بالا می‌تواند باعث بروز سردرد شود.

- در دمای بیش از 40 درجه سانتی‌گراد، سکته‌های ناشی از گرما ممکن است اتفاق بیفتد و باعث اختلال عملکرد ارگان‌های بدن ‌شود.

- تغییرات آب و هوایی می‌تواند ایجاد سیلاب‌ها را با افزایش احتمال بیماری‌های ناشی از عوامل عفونی،‌ بیش از پیش خطرناک بکند.

- سیلاب‌ها می‌توانند از راه ورود آبهای آلوده به منابع آب آشامیدنی، موجب بروز مسمومیت بشوند.

- بروز سیلاب‌ها می‌تواند باعث ایجاد اختلال در خدمات بهداشتی و جابجایی محل سکونت شود.

تأثیرات آلودگی هوا بر سلامتی و سیاره‌مان تأثیر بر سلامت

تأثیر بر آب و هوا - یک سوم مرگ و میرهای ناشی از سکته مغزی، سرطان ریه و بیماری‌های قلبی به علت آلودگی هوا است.

- آلودگی هوا باعث بیش از نیمی از مرگ و میرهای ناشی از عفونت حاد تنفسی در کودکان زیر 5 سال در کشورهای متوسط و کم‌درآمد است.

- آلاینده‌های میکروسکوپی موجود در هوا می‌توانند با عبور از سطوح دفاعی بدن و نفوذ به به سیستم تنفسی و گردش خون، موجب آسیب رساندن به ریه‌ها، قلب و مغز ما شوند.

- آلودگی هوا دومین علت اصلی بیماری های غیرواگیر مانند سکته مغزی، سرطان و بیماری‌های قلبی است که متأسفانه در حال افزایش در سراسر جهان است.

- آلودگی هوا ارتباط تنگاتنگی با تغییرات آب و هوایی دارد. به این معنی که علت اصلی تغییرات آب و هوایی، استفاده از سوخت فسیلی (مانند نفت و بنزین) است که همچنین یکی از مهمترین عوامل آلودگی هوا است.

راهکارهای کاهش آلودگی هوا کدامند؟

- تقویت نظارت بر کیفیت هوا در کشورهای کم درآمد و متوسط درآمد، به خصوص در مناطقی که نزدیک به بیمارستان ها، مدارس و محل کار هستند. لازم به ذکر است بسیاری افراد مانند کشاورزان و کارگران ساختمانی ساعت‌های طولانی در محیط‌های باز مشغول انجام کار بدنی هستند.

- ضرورت تأمین دسترسی مراکز بهداشتی درمانی به منابع انرژی پاک و پایدار برای دستیابی به هدف پوشش بهداشت جهانی. تولید انرژی‌های تجدیدپذیر محلی در مراکز بهداشتی درمانی می‌تواند دسترسی به خدمات بهداشتی را به ویژه در مراکز روستایی، گسترش دهد.

- توانمندسازی نیروی کار ملی بهداشت برای برخورد با اثرات فوری آلودگی هوا بر سلامت جمعیت و اطلاع رسانی به سیاستگزاران جهت انجام اقدامات پیشگیرانه برای کاهش بار بیماری های مرتبط با آلودگی هوا

- اولویت بخشی به افزایش دسترسی به منابع انرژی خانگی تمیز مانند گاز طبیعی در برنامه‌های انرژی جهانی، بهداشت و آب و هوا

پنج راهکار برای کاهش تنفس هوای آلوده:

1. راه رفتن در خیابان های شلوغ را در ساعات شلوغی محدود کنید و اگر کودک خردسالی همراه خود دارید، سعی کنید به نحوی (مثلاً با بغل کردن) او را از سطح اگزوز وسایل نقلیه بالاتر نگه دارید.

2. ماندن و گذراندن وقت در نقاط حساس ترافیکی را محدود کنید مانند مناطقی که خودروها پشت چراغ راهنمایی ایستاده‌اند.

3. هنگامی که در خارج از منزل فعالیت بدنی انجام می دهید، سعی کنید در مناطق کمتر آلوده ورزش کنید.

4. استفاده از خودرو را در روزهای پر آلودگی محدود کنید.

5. زباله ها را نسوزانید زیرا دود ناشی از آن به سلامت ما آسیب می زند.

تأثیرات مضر استعمال دخانیات بر سلامت انسان و کره زمین چیست؟

به یاد داشته باشیم استعمال تنباکو و به طور کلی دخانیات علاوه بر اینکه سلامت انسان را تهدید می‌کند و زمینه‌ساز بروز بسیاری بیماری‌ها نظیر بیماری‌های ریوی و حتی مرگ و میر است، هوا و محیط زیست را نیز آلوده می‌کند.

برای حفظ و بهبود سلامتی انسان‌ها و محیط زیست چه کار می‌توان کرد؟

 تأمین منابع انرژی پاک و جایگزینی آن با سوخت‌های فسیلی

 آموزش شیوه زندگی سالم و تأمین زیرساخت‌های دستیابی به آن

 تغییر و یا ایجاد قوانین موثر در راستای دستیابی به جوامع متمرکز بر سلامت انسان همراه با حفظ و ارتقاء محیط زیست

 تأمین منابع آب بهداشتی و سالم برای همه

 توجه به پاکسازی محیط زیست

 توجه به کنترل آلودگی هوا به ویژه در محلی که گروه‌های آسیب‌پذیر حضور دارند مانند مدارس و بیمارستان‌ها

بیایید دست در دست هم با برنامه‌ریزی و تلاش همگانی به سوی داشتن سیاره‌ای پاک و دستیابی به سلامت و شادی برای همه، گام برداریم. انشاا...

"همیشه تندرست و شاد باشید"

تهیه‌کننده: مینا کاویانی

انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور

References:

- https://www.who.int/campaigns/world-health-day/2022

- https://www.who.int/news-room/spotlight/how-air-pollution-is-destroying-our-health