انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور

مقدمه:

دیابت بیماری مزمنی است که زمانی رخ می دهد که پانکراس یا لوزالمعده انسولین کافی تولید نمی کند یا بدن نمی‌تواند به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده کند. انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم می کند. هایپرگلیسمی که افزایش قند خون نیز نامیده می شود، یکی از عوارض رایج دیابت کنترل نشده است و به مرور زمان منجر به آسیب جدی به بسیاری از بافتهای های بدن، به ویژه اعصاب و رگ های خونی می شود.

علائم دیابت:

علائم دیابت ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد که این حالت بیشتر در دیابت نوع ۱ دیده می شود. البته در دیابت نوع ۲، علائم می تواند خفیف باشد و ممکن است سال ها طول بکشد تا بیمار متوجه بیماری شود. علائم دیابت عبارتند از:

• احساس تشنگی شدید (پرنوشی)
• نیاز به دفع ادرار بیشتر از حد معمول (پرادراری)
• تاری دید
• احساس خستگی
• کاهش وزن ناخواسته

شایان ذکر است با گذشت زمان، دیابت می تواند به رگ های خونی در قلب، چشم ها، کلیه ها و اعصاب آسیب برساند. از اینرو افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر مشکلات سلامتی از جمله سکته قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیوی هستند. دیابت همچنین با آسیب رساندن به رگ های خونی چشم می تواند باعث از دست دادن دائمی بینایی شود. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت به دلیل آسیب عصبی و جریان خون ضعیف در پاهای خود دچار مشکل می شوند. این امر می تواند منجر به ایجاد زخم در پاها و در نهایت قطع عضو شود.

پیشگیری از دیابت:

تغییر سبک زندگی بهترین راه برای پیشگیری یا به تأخیر انداختن ابتلا به دیابت نوع ۲ است. برای کمک به پیشگیری از دیابت نوع ۲ و عوارض آن، فرد باید:

• به وزن سلامت رسیده و آن را حفظ نماید.
• با انجام فعالیت بدنی روزانه با شدت متوسط ​​ از نظر بدنی فعال بماند.
• رژیم غذایی سالم داشته باشد و از مصرف قند و شکر و چربی های اشباع شده پرهیز کند.
• از مصرف دخانیات پرهیز کند.

کنترل قند خون با تغذیه صحیح

تغذیه یکی از عوامل مهمی است که بر مقدار قند خون و کنترل آن تأثیر می گذارد. اساس توصیه های تغذیه ای در دیابت، بهبود سلامتی از راه انتخابهای غذایی سالم و فعالیت بدنی است. شایان ذکر است رژیم درمانی در دیابت کاملاً فردی است. به همین جهت هدف از تغذیه درمانی در پیشگیری از ابتلا به دیابت توع ۲ از طریق تغییر شیوه زندگی، انتخابهای غذایی سالم، ورزش و کاهش وزن است. راهکارهای رسیدن به این هدف عبارتند از:

• کاهش انرژی دریافتی
• مصرف رژیم غذایی حاوی غلات کامل
• پرهیز از مصرف قندهای ساده و مواد غذایی حاوی آنها
• مصرف منابع فیبر غذایی شامل سبزی ها و میوه ها، حبوبات و نان و غلات سبوس دار
• کاهش مصرف چربی و جایگزین کردن روغنهای مایع گیاهی به جای چربیهای جامد و اشباع حیوانی
• کاهش مصرف نمک و غذاها و تنقلات حاوی آن
• انجام روزانه ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط

در صورت رعایت موارد فوق طی ۳ تا ۶ ماه می توان ۱۰ درصد از وزن بدن را کاهش و سطح سلامتی را افزایش داد.

تشخیص و درمان دیابت:

تشخیص زودهنگام دیابت را می توان از طریق آزمایش قند خون انجام داد. به یاد داشته باشید یکی از مهم ترین راه های درمان دیابت، حفظ سبک زندگی سالم است. لازم به ذکر است افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای بقای خود نیاز به تزریق انسولین دارند. هرچند که برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیاز به مصرف داروهایی برای کمک به کنترل سطح قند خون خود دارند. این داروها می تواند شامل تزریق انسولین یا مصرف سایر داروها نظیر موارد زیر باشد:

• متفورمین
• سولفونیل اوره ها
• مهارکننده های حامل های سدیم-گلوکز نوع 2 (SGLT-2).

لازم به ذکر است افراد مبتلا به دیابت همراه با داروهای کاهش قند خون، اغلب به داروهایی برای کاهش فشار خون و کاهش خطر عوارض چربیهای خون نیاز دارند.

یادآوری می گردد از آنجائیکه دیابت می تواند اثرات سوء متعددی روی بافتهای بدن داشته باشد، امکان دارد برای درمان اثرات دیابت به مراقبت های پزشکی بیشتری نیاز باشد که می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مراقبت از پا برای درمان زخم
• غربالگری و درمان بیماری کلیوی
• معاینه چشم برای غربالگری رتینوپاتی (که باعث نابینایی می شود).

واژگان کلیدی: دیابت – سبک زندگی – رتینوپاتی- تغذیه سالم

Reference: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes

تهیه کننده: دکتر مینا کاویانی- مسئول واحد آموزش همگانی